at bmp 1 in olo gitt (ompol oup of 492 320i br amod be orite supaid -oquot itstioilo PRÆFATIO.od to sibnos

ઈ

1929 viv to intent out t 01909fto bi seashot aunton 19 ivivrez utools idi ost sem votingtog alli Qui de natura, tanquam de re explorata, pronuntiare quiero oroligaindomot sidqozo! sive hoc ex animi fiducia fecerint, sive amex Bitidse et professorio;

red scientias detrimentis maximis illi philosophiam

affecere. Ut enim ad fidem faciendam validi, ita etiam ad inquisitionem extinguendam et abrumpendam efficaces fuerunt: virtute proprias tantum profuerunt, quantum in hoc nocnerunt, quod aliorum virtutem corruperint et perdiderint. Qui autem contrariam huic viam ingressi saint atque nihil prorsus sciri posse asseruerunt, sive 2x sophistarum veterum odio, sive ex animi fluctuatione, aut etiam ex quadam doctrinæ copia, in hanc opinionem delapsi sint, certe non contemnendas ejus non contemnendas ejus tiones adduxerunt; veruntamen nec a veris initiis sententsain stand derivarunt, et, studio quodam atque suam nec a veris initiis affectatione proveet, prorsus modum excesserunt. At, antiquiores ex Græcis (quorum scripta perierunt) inter pronunciandi jactantiam et acatalepsia desperationem prudentius se sustinuerunt: atque de inquisitionis onis difficultate, et rerum obscuritate, sæpius querimonias et indignationes miscentes, et veluti frænum Hifdentes, tamen propositum urgere, atque naturæ se se immiscere non destiterunt: consentaneum (ut videtur) existimantes, hoc ipsum (videlicet utrum aliquid sciri possit) non sed experiri: et tamen

illi ipsimetu tabellectus usi, regulam non

adhibuerunt; sed omnia in acri meditatione et mentis volutatione et agitatione perpetua posuerunt.

Nostra autem ratio, ut opere ardua, ita dictu facilis est. Ea enim est, ut certitudinis gradus constituamus, sensum per reductionem quandam tueamur, sed mentis opus, quod sensum subsequitur, plerunque rejiciamus; novam autem et certam viam, ab ipsis

sensuum perceptionibus, menti aperiamus et munia-
mus. Atque hoc proculdubio viderunt et illi, qui
tantas dialecticæ partes tribuerunt. Ex quo liquet,
illos intellectui adminicula quæsivisse, mentis autem
processum nativum et sponte moventem, suspectum
habuisse. Sed serum plane rebus perditis hoc adhi-
betur remedium; postquam mens ex quotidiana vitæ
consuetudine, et auditionibus, et doctrinis inquinatis
occupata, et vanissimis idolis obsessa fuerit. Itaque
ars illa dialecticæ, sero (ut diximus) cavens, neque
rem ullo modo restituens, ad errores potius figendos,
quam ad veritatem aperiendam valuit. Restat unica
salus ac sanitas, ut opus mentis universum de integro
resumatur; ac mens, jam ab ipso principio, nullo
modo sibi permittatur, sed perpetuo regatur; ac res,
veluti per machinas, conficiatur. Sane si homines
opera mechanica nudis manibus, absque instrumen-
torum vi et ope, aggressi essent, quemadmodum
opera intellectualia nudis fere mentis viribus tractare
non dubitarunt: parvæ admodum fuissent res, quas
movere et vincere potuissent, licet operas enixas, at-
que etiam conjunctas præstitissent. Atque si paulis-
per morari, atque in hoc ipsum exemplum, veluti in
speculum, intueri velimus; exquiramus (si placet) si
forte obeliscus aliquis, magnitudine insignis, ad tri-
umphi vel hujusmodi magnificentiæ decus transferen-
dus esset, atque id homines nudis manibus aggrede-
rentur, annon hoc magnæ cujusdam esse dementiæ,
spectator quispiam rei sobrius fateretur? Quod si
numérum augerent operariorum, atque hoc modo se
valere posse confiderent, annon tanto magis? Sin
autem delectum quendam adhibere vellent, atque
imbecilliores separare, et robustis tantum et vigenti-
'bus uti, atque hinc saltem se voti compotes fore spe-
rarent, annon adhuc eos impensius delirare diceret?
Quin etiam si, hoc ipso non contenti, artem tandem
athleticam consulere statuerent, ac omnes deinceps
manibus, et lacertis et nervis, ex arte bene unctis et
medicatis adesse juberent, annon prorsus eos dare
operam, ut cum ratione quadam et prudentia insani-
rent, clamaret? Atque homines tamen simili male-

J

sano impetu, et conspiratione inutili, feruntur in intellectualibus; dum ab ingeniorum vel multitudine et consensu, vel excellentia et acumine, magna sperant; aut etiam dialectica (quæ quædam athletica censeri possit) mentis nervos roborant; sed interim, licet tanto studio et conatu (si quis vere judicaverit) intellectum nudum applicare non desinunt. Manifestissimum autem est, in omni opere magno, quod manus. hominis præstat, sine instrumentis et machinis, vires nec singulorum intendi, nec omnium coire posse.

Itaque ex his quæ diximus præmissis, statuimus duas esse res, de quibus homines plane monitos volumus, ne forte illæ eos fugiant aut prætereant. Quarum prima hujusmodi est; fieri fato quodam (ut existimamus) bono, ad extinguendas et depellendas contradictiones et tumores animorum, ut et veteribus honor et reverentia intacta et imminuta maneant, et nos destinata perficere, et tamén modestiæ nostræ fructum percipere possimus. Nam nos, si profiteamur nos meliora afferre, quam antiqui, eandem quam illi viam ingressi; nulla verborum arte efficere possimus, quin inducatur quædam ingenii, vel excellentiæ, vel facultatis comparatio sive contentio; non ea quidem illicita aut nova; (quidni enim possimus, pro jure nostro, neque eo ipso alio, quam omnium, si quid apud eos non recte inventum aut positum sit, reprehendere aut notare?) sed tamen utcunque justa aut permissa; nihilominus impar fortasse fuisset ea ipsa contentio, ob virium nostrarum modum. Verum quum per nos illud agatur, ut alia omnino via intellectui aperiatur, illis intentata et incognita, commutata jam ratio est; cessant studium et partes; nosque indicis tantummodo personam sustinemus; quod mediocris certe est auctoritatis, et fortunæ cujusdam potius, quam facultatis et excellentiæ. Atque hæc moniti species ad personas pertinet, altera ad res ipsas.

Nos siquidem de deturbanda ea, quæ nunc floret, philosophia, aut si quæ alia sit, aut erit, hac emendatior aut auctior, minime laboramus. Neque enim officimus, quin philosophia ista recepta et aliæ iɖ

genus, disputationesa e via orgorg en vi fessoria munera et vitæ civilis compendia adhibeantur,gol et valeant. Quin etiam aperte significamus et declamitat ramas, eam quam nos adducimus philosophiam, a istas res admodum Non præsta est; neque in transitu capitur; neque ex prænotioniits! bus intellectui blanditur; neque ad vulgi captumangia nisi per utilitatem et effecta, descendet.

Sint itaque (quod felix faustumque sit utrique parti duæ doctrinarum emanationes, ac duæ dispensationes up duæ similiter contemplantium sive philosophantium tribus ac veluti cognationes; atque illæ neutiquam inter se inimicæ aut alienæ, sed foederatæ et mutuis auxiliis devinctæ: sit denique alia scientias colendi, alia inveniendi ratio. Atque quibus prima potior et acceptior est, ob festinationem, vel vitæ civilis rationes, vel quod illam alteram ob mentis infirmitatem, capere et complecti non possint (id quod longe plurimis accidere necesse est) optamus, ut iis feliciter et ex voto succedat quod agunt; atque ut quod sequuntur teneant. Quod si cui mortalium cordi et curæ sit, non tantum inventis hærere, atque iis uti, sed ad ulteriora penetrare; atque non disputando adversarium, sed opere naturam vincere; denique non belle et probabiliter opinari, sed certo et ostensive scire; tales, tanquam veri scientiarum filii, nobis (si videbitur) se adjungant; ut omissis naturæ atriis, quæ infiniti contriverunt, aditus aliquando ad interiora patefiat. Atque ut melius intelligamur, utque illud ipsum, quod volumus, ex nominibus impositis magis familiariter occurrat; altera ratio, sive via, Anticipatio mentis; altera Interpretatio naturæ, a nobis appellari consuevit.

Est etiam quod petendum videtur. Nos certe cogitationem suscepimus, et curam adhibuimus, ut quæ a nobis proponentur, non tantum vera essent, sed etiam ad animos hominum (licet miris modis occupatos et interclusos) non incommode aut aspere accederent. Veruntamen æquum est, ut ab hominibus. impetremus (in tanta præsertim doctrinarum et scientiarum restauratione, ut qui de hisce nostris aliquid,

. sive ex sensu sive ex auctoritatum turba, proprio, rio, sive ex demonstrationum formis (quæ nunc tanquam leges quædam judiciales invaluerunt), statuere aut ex 19 istimare velit, ne id in transitu, et velut aliud agendo, facere se posse speret; sed ut rem pernoscats nosastai tram, quam unan mus, is, viam ipse paur 129 latim tentet, subtilitati rerum, quæ in experientia aud signata est, assuescat; pravos denique, atque alte ain hærentes mentis habitus, tempestiva et quasi legitima 2

quam in potestate sua esse coeperit, judicio suo sub 294 que tum demum (si placuerit) post-sub utatur.qolingua esse cœperit, ju

meupituon salli supts 29molto ituloy os audit
aiutum 13 ngboil boerosta tua volorini 92 19ti
ibnsloo asioi de suportivob alizun
19 oito sing andup
st businovni cile

A