Imágenes de páginas
PDF
EPUB

Siquidem utile genus eorum est, qui de theoriis non admodum solliciti, mechanica quadam subtilitate rerum inventarum extensiones prehendunt; qualis est Bacon.1 Sceleratum et sacrum eorum, qui undique theoriis suis plausus conquirunt, ambientibus etiam et pro iis supplicantibus religione, spe, et impostura. Talis est Isaac Hollandus, et turbæ Chymistarum pars longe maxima. Age citetur jam Hippocrates, antiquitatis creatura et annorum venditor. Galenus et Paracelsus magno uterque studio, velut in umbram asini, se recipere contendat, quis non cachinnum tollat? Atque iste homo certe in experientia obtutu perpetuo hærere videtur, verum oculis non natantibus et anquirentibus, sed stupidis et resolutis. Deinde a stupore visu parum recollecto, idola quædam, non immania quidem illa theoriarum, sed elegantiora ista quæ superficiem historiæ circumstant, excipit ;

In cujus viri authoritatem cum

1 Roger Bacon, whom his namesake has here so faintly praised, was beyond all doubt one of the greatest men of the age in which he lived. He was born in 1214 at Ilchester, and died in 1292 or 1294. One of the most remarkable circumstances connected with him is the influence which a passage in the Opus Majus exercised on Columbus, who perhaps had never heard of him. Peter de Alliaco, whose Imago Mundi was compiled in 1410, transcribed almost literally, but without acknowledgment, from Roger Bacon a passage (containing quotations in favour of the possibility of reaching India by sailing westward, from Aristotle, Pliny, and Seneca) which seems to have made a profound impression on Columbus; who, as Humboldt remarks, was familiar with the Imago Mundi. Compare the three passages; viz. the passage in the Opus Majus, that in the Imago Mundi, and that contained in the letter which Columbus wrote to Ferdinand and Isabella from Haiti, given by Humboldt, vol. i. p. 65. of his Examen Critique de l'Histoire de la Géographie.

2 Very little is known of Isaac Hollandus. He is said by Suertius (Athena Belgica) to have been a native of the Netherlands, and to have Dublished in 1582 a work entitled "Abdita quædam de Opere Animali et Vegetabili" But Sprengel speaks of Isaac Hollandus as one of the precursors of Paracelsus. There is also a John Isaac, said to be a son of Isaac's. See Sprengel Hist. Medic. iii. 270. I have not seen Adami, to hom Sprengel refers.

quibus haustis tumens et semisophista, et brevitate (de illius ætatis more) tectus, oracula demum (ut his placet) pandit, quorum ii se interpretes haberi ambiunt; cum revera nihil aliud agat, quam aut sophistica quædam per abruptas et suspensas sententias tradens redargutioni subducat, aut rusticorum observationes supercilio donet. Atque ad hujus quidem viri instituta, non tam improba quam inutilia, proxime (ut etiam vulgo creditur) accedit Cornelius Celsus; sed intentior sophista, et historia modificatæ magis obstrictus, idem moralem moderationem scientiæ progressibus aspergens, et errorum extrema amputans, non prima evellens. Atque de istis verissima quidem hæc sunt. Nunc autem sciscitantem te audio (fili) an non forte deteriora, ut fit, voluere; præsertim cum status scientiæ sit semper fere democraticus? An non tempus veluti flumen levia et inflata ad nos devexit, solida et gravia demersit? Quid veteres illi veritatis inquisitores Heraclitus, Democritus, Pythagoras, Anaxagoras, Empedocles, et alii, alienis non propriis scriptis noti? Quid denique de silentio et secretis antiquitatis statuis? Ego (fili) ut tibi (ex more meo, id est usu tuo) respondeam, antiquitatis fragmentum unum aut alterum (inventorum dico non librorum) agnosco: idque ipsum tamen magis ut diligentiæ et ingenuitatis specimen, quam scientia authoris. De iis vero rebus, quæ cum vestigiis suis aufugere, si innuerem laboriosa esse ista conjecturarum aucupia, nec consentaneum me utilitates in posterum humano generi parantem ad antiquitatis philologiam retrogredi, sat scio pro modestia tua acquiesceres. Veruntamen ut perspicere possis quam res præsentes bifrontes vates sint, quamque et futuras et præteritas coram sistant, decrevi utriusque temporis tabulis (quæ

non tantum scientiæ decursus et fluxus, sed et alios rerum provisus complectantur) tibi gratificari. Neque tu hoc quale sit (antequam videas) augurere; non enim cadit in te vera hujusce rei anticipatio; nec si minus ad manus tuas veniat, requiras. Gratificor enim (inquam) quibusdam vestrum hac in re (fili) et delicatioribus spiritus concilio. Omnino scientia ex natura lumine petenda, non ex antiquitatis obscuritate repetenda est. Nec refert quid factum fuerit ; illud videndum, quid fieri possit. An tu, si regnum tibi armis et victori bello subjugatum traderetur, quæstiones necteres utrum majores tui illud tenuerint necne, et genealogiarum rumores solicitares? Atque hæc de antiquitatis penetralibus dicta sunt. De istis vero sectarum ducibus, quos nominasti, et compluribus aliis id genus, facilis sententia est. Errori varietas, veritati unitas competit. Ac nisi temporum politiæ et provisus ejusmodi ingeniorum peregrinationibus adversiores extitissent, multæ etiam aliæ errorum oræ fuissent peragratæ. Immensum enim pelagus veritatis insulam circumluit; et supersunt adhuc novæ ventorum idolorum injuriæ et disjectiones. Quinetiam nudiustertius Bernardinus Telesius scenam conscendit, et fabulam novam egit, nec plausu celebrem, nec argumento elegantem. An non vides (fili) tum eccentricorum et epicyclorum ingeniatores, tum terræ aurigas, æqua et ancipiti phænomenorum advocatione gaudere? Prorsus ita et in universalibus theoriis fit. Nam veluti si quis lingua tantum vernacula uti sciens (adverte, fili, nam simile est admodum) scripturam ignoti sermonis capiat, ubi paucula quædam verba sparsim observans suæ linguæ vocabulis sono et literis finitima, illa quidem statim ac fidenter ejusdem esse significationis ponit (li

cet ab ea sæpius longissime recedant), postea ex iis invicem collatis reliquum orationis sensum multo ingenii labore, sed et multa libertate, divinat; omnino tales et isti naturæ interpretes inveniuntur. Nam idola quisque sua (non jam scenæ dico, sed præcipue fori et specus 1), veluti linguas vernaculas diversas, ad historiam afferentes, confestim quæ simile aliquid sonant arripiunt; cæ‐ tera ex horum symmetria interpretantur. Atque jam tempus est (fili) ut nos recipiamus et expiemus, utpote qui tam profana et polluta (licet importandi 2 animo) attrectaverimus. Ego vero adversus istos omnes minora quam pro ipsorum sontissimo reatu dixi. Tu tamen fortasse minus istam redargutionem intelligis. Nam pro certo habeas (fili) sententias istas quas adversus istos tuli, nihil minus esse quam contumeliam. Ego enim non ut Velleius apud Ciceronem, declamator et philologus opiniones cursim perstringens, et magis abjiciens quam frangens; vel ut Agrippa, neotericus homo, in istiusmodi sermone ne nominandus quidem, sed trivialis scurra, et singula distorquens et lusui propinans (me miserum, qui hominum defectu cum brutis me conferre necesse habeam!); ita me gessi. Verum

1 Only three species of idols are here noticed that of the tribe being omitted. In the Advancement of Learning three kinds of idols are mentioned, but not by name. It seems however as if the third kind includes two of the species mentioned in the Novum Organum; namely the idols of the forum, and those of the theatre. In Valerius Terminus four kinds of idols are mentioned: those here and subsequently called idols of the forum being there called idols of the palace.

2 improbandi?

3 Of Cornelius Agrippa, thus contemptuously condemned, Jöcher's judgnient is "Er war ein aufrichtiger, unerschrockener und grossmüthiger Mann. Seine Naturgaben waren ganz besonder, und seine Erfahrenheit in allen Wissenschaften ungemein." He was born at Cologne in 1486, and died in 1535. His best known work is the treatise De Incertudine et Vanitate Scientiarum from which Bacon has apparently borrowed, though not largely, in the Advancement of Learning.

sub maledicti velo miras accusationum animas, et singulari artificio in singula fere verba contractas et reductas, et exquisitissima oculi acie in ipsa criminum ulcera directas et vibratas, postmodum respiciens videbis. Atque cum isti criminibus et reatu valde inter se mixti et implicati forent, tamen singulos indiciis maxime propriis, iisdem autem capitalibus, reos feci. Mens enim humana (fili) rerum incursibus et observationibus turgida varias admodum errorum species molitur et educit. Aristoteles vero velut unius est speciei planta proce rior, sic et Plato, et alii deinceps. At confutationes par ticulares requiris. Næ illud peccatum fuerit largiter in humani generis fortunam auream, pignus imperii, si ego ad umbrarum fugacissimarum insecutionem deflecterem. Unum (fili) in medio ponendum est veritatis lumen clarum et radiosum, quod omnia collustret, et errores universos momento dispellat. Non infirmi quidam et pallidi lychni ad singulos errorum et mendaciorum angulos et sinus circumferendi sunt. Quare quod petebas detestare (fili), nam profanum est valde. Subinde vero interrogantem te audio: num quæ isti universi asseruerunt, omnia prorsus vana et falsa fuere? Atqui (fili) infelicitatem jam narras, eamque prodigiosam non ignorantiam. Nemo enim non quandoque in aliquod verum impingitur. Heraclitum, cum scientiam ab hominibus in mundis privatis, non in mundo communi, quæsitam diceret, bene in philosophiæ introitu litasse video.1 Democritum, cum naturæ immensam varietatem et infinitam successionem tribuens, se e regione sisteret cæterorum fere philosophorum, secularitatibus deditissimorum, et mancipiorum consuetudinis, et hac oppositione utrumque mendacium in se collidendo per1 Vol. II. p. 139. note 1.

« AnteriorContinuar »