Potestates

ventorum.

26. Fiat descriptio diligens admodum et particularis motus ventorum in impulsu navium per vela.

27. Fiat descriptio motus ventorum in velis molendinorum ad ventum; in volatu accipitrum et avium, etiam in vulgaribus et ludicris, veluti signorum explicatorum, draconum volantium, duellorum ad ventum, etc.

A motibus ventorum transeat inquisitio ad vim et potestates ipsorum.

28. Quid possint et agant venti circa currentes et æstus aquarum, et circa detentiones, immissiones, et inundationes ipsarum?

29. Quid circa plantas et insecta, inducendo locustas, erucas, malos rores?

30. Quid circa purgationem et infectionem aëris, et circa pestilentias, morbos, et affectus animalium? 31. Quid circa delationem specierum (quas vocant) spiritalium, ut sonorum, radiorum, et similium?

A potestatibus ventorum transeat inquisitio ad prognostica ventorum, non solum propter usum prædictionum, sed quia manu ducunt ad causas: prognostica enim aut præparationes rerum monstrant, antequam perducantur ad actum; aut inchoationes, antequam perducantur ad sensum. Prognostica 32. Colligantur, cum diligentia bona, prognostica ventorum omnigena (præter astrologica, de quibus superius diximus quatenus sint inquirenda) sive petantur ex meteoricis, sive ex aquis, sive ex instinctu animalium, aut quovis alio modo.

ventorum.

Imitamenta ventorum.

Postremo inquisitionem claudito, inquirendo de imitamentis ventorum, sive in naturalibus sive in artificialibus.

33. Inquirito de imitamentis ventorum in naturalibus; qualia sunt flatus in corporibus animalium, flatus in receptaculis distillationum, etc.

Inquirito de auris factis et ventis artificialibus, ut follibus, refrigeratoriis in coenaculis, etc.

Articuli tales sint. Neque nobis dubium est, quin ad nonnullos horum responderi non possit secundum copiam experientiæ, quam habemus. Verum quem

admodum in causis civilibus, quid causa postulet ut
interrogetur, noverit jurisconsultus bonus ; quid testes
respondere possint, non norit : idem nobis circa His-
toriam naturæ accidit. Posteri cætera viderint.

HISTORIA.

Nomina Ventorum.

Nomina ventis, potius ex ordine et gradibus nume- Ad Art. 1. rata, quam ex antiquitate propria, imponimus: hoc perspicuitatis et memoriæ gratia. Sed vocabula antiqua adjicimus quoque propter suffragia auctorum veterum, ex quibus cum haud pauca (licet anxio quodam judicio) exceperimus, non agnoscentur fere illa, nisi sub nominibus quibus illi usi sunt. Partitio autem generalis ea esto: Ut sint venti cardinales, qui spirant a cardinibus mundi: semicardinales, qui in dimidiis: mediani, qui in intermediis: etiam ex intermediis mediani majores vocentur, qui in quadris; minores reliqui. Particularis autem divisio ea est, quæ sequitur.

Boreas.

Cardin.

Bor. 1. ad Eurum.

Med. Maj.

Boreas 2. ad Eurum, sive

le

Aquilo.

Cardin.

Eurus, sive Subsolanus.
Eurus 1. ad Austrum.

Med. Maj.

Eurus 2. ad Austrum, sive
Vulturnus.

Boreas 3. ad Eurum, sive Eurus 3. ad Austrum.

Meses.

Semicar.

Euro-Boreas.

Eurus 1. a Borea.

Med. Maj.

Semicar.

Euro-Auster.

Auster 1. ab Euro.

Med. Maj.

Eurus 2. a Borea, sive Cæ- Auster 2. ab Euro, sive

cias.

Eurus 3. a Borea.

Phoenicias. rer

Auster 3. ab Euro.

Sunt et alia ventorum nomina Apheliotes, Argestes, Olympias, Sciron, Hellespontius, Iapyx. Ea nil moramur. Satis sit nomina ventorum ex ordine et distributione plagarum cœli fixa imposuisse. In interpretatione auctorum non multum ponimus, cum in ipsis auctoribus parum sit.

Ad Art. 6.

Venti Liberi.

1. Non est plaga coli, unde ventus non spiret: quin si plagas cœli in tot partes dividas, quot sunt gradus in horizonte, invenias ventos aliquando alicubi a singulis flantes.

2. Sunt regiones totæ, in quibus non pluit, aut raro admodum: at non sunt regiones, ubi non flent venti, et sæpius.

Ad Art. 2.

Venti Generales.

De ventis generalibus phænomena rara, Nil mirum, cum intra tropicos præcipue perspiciantur loca damnata apud antiquos.

Constat navigantibus inter tropicos libero æquore

flare ventum constantem et jugem (brizam vocant nautæ) ab oriente in occidentem. Is non ita segnis est, quin partim flatu proprio, partim regendo currentem maris, id efficiat, ut nequeant navigantes versus Peruviam eadem redire, qua proficiscuntur, via.

2. In nostris maribus Europæ percipitur cœlo sereno et sudo, et cessantibus ventis particularibus, aura quædam lenis ab oriente solisequa.

3. Recipit observatio vulgaris, nubes sublimiores ferri plerumque ab oriente in occidentem; idque cum, iisdem temporibus, circa terram aut tranquillitas sit, aut ventus diversus. Id si non semper faciant, poterit in causa esse, quod venti particulares quandoque flant in sublimi, qui ventum istum generalem obruunt.

Si quis sit talis ventus generalis ex ordine motus Monitum. coeli, is non adeo firmus est, quin ventis particularibus cedat. Manifestior autem est intra tropicos propter circulos, quos conficit, majores; etiam in sublimi, propter eandem causam et propter cursum liberum. Quamobrem, si hie extra tropicos et juxta terram (ubi mollis admodum et segnis est) eum deprehendere voles, fiat experimentum in aëre libero, et in summa tranquillitate, et in locis altis; et in corpore valde mobili, et tempore pomeridiano; quia per id tempus ventus orientalis particularis parcius flat.

Fiat diligens observatio circa pinnacula, et ejus- Mandatum. modi flabella, in fastigiis turrium et templorum, annon in maximis tranquillitatibus flent perpetuo versus occidentem?

quum.

4. Constat eurum, in Europa nostra, esse ventum Phænomedesiccantem et acrem, zephyrum contra humectantem non obliet almum. Annon hoc fit, quia (posito quod aër moveat ab oriente in occidentem) necesse est ut eurus, qui moveat in eadem consecutione, aërem dissipet et attenuet, unde fit aër mordax et siccus; zephyrus autem, qui in contraria, aërem in se vertat et condenset, unde fit obtusior, et demum humidus.

5. Consulito inquisitionem de motu et fluxu aqua- Phænomerum, utrum illæ moveant ab oriente ad occidentem. non obli

quum.

Monitum.

Mandatum.

Nam si extrema hoc motu gaudeant, cœlum et aquæ; parum abest quin aër, qui intermedius est, ex eodem participet.

Phænomena duo, proxime posita, obliqua appellamus, quia rem designatam non recta monstrant, sed per consequens; id quod (cum deest copia phænomenorum rectorum) etiam avide recipimus.

Quod briza illa inter tropicos luculenter spiret, res certa, causa ambigua. Possit ea esse, quia aër, more cœli, movetur; sed extra tropicos, quasi imperceptibiliter, propter circulos minores; intra manifesto, propter circulos majores quos conficit. Possit alia esse, quia calor omnem aërem dilatat, nec se priore loco contineri patitur. Ex dilatatione autem aëris necessario fit impulsio aëris contigui, quæ brizam istam pariat prout progreditur sol. Sed illa intra tropicos, ubi sol est ardentior, insignior est; extra, fere latet. Videtur esse instantia crucis ad ambiguitatem istam tollendam, si inquiratur, utrum briza noctu flet, an non? Rotatio enim aëris etiam noctu manet, at calor solis non item.

6. At certum est illam noctu non flare, sed mane, aut etiam aurora adulta. Nihilominus non determinat illa instantia quæstionem. Nam condensatio aëris nocturna, præsertim in illis regionibus, ubi nox et dies non magis pares sunt spatiis, quam differentes calore et frigore, possit motum illum naturalem aëris (qui lenis est) hebetare et confundere.

7. Si aër participet ex motu coli, sequitur non tantum, quod eurus cum motu aëris concurrat, zephyrus concertet; verum etiam quod boreas tanquam ab alto spiret, auster tanquam ab imo, in hemisphærio nostro, ubi polus antarcticus sub terra est, arcticus elevatur; idque etiam ab antiquis notatum est, sed titubanter et obscure; optime autem convenit cum experientia moderna, quia briza (quæ possit esse motus aëris) non est eurus integer, sed euroaquilo.