non esset vexatus, quos aspersione partim sanguinis, partim aquæ, abegerat; attamen apparitionibus quibusdam inquietabatur; semper ab eadem regione se ostendentibus, familia scilicet Eboracensi. Evenit, ut comes Suffolciæ, filius Elizabethæ (sororis natu majoris Edwardi quarti), ex Joanne duce Suffolciæ, secundo ejus marito, et frater Joannis comitis Lincolniæ, qui apud prælium de Stoke occubuerat, vir iracundus et cholericus, hominem in iræ fervore occideret, cujus criminis rex ei gratiam fecit. Verum, aut ut ei nubem quandam infamiæ impingeret; aut ut sensum gratiæ suæ majorem incuteret; eum palam in judicium produxit, et diploma condonationis suæ aperte allegare voluit. Hoc in comite illum effectum peperit, quem similibus causis in animis elatis parere consuevit, nimirum, ut ignominia altius insideret, quam gratia. Itaque. infensus animi, clam in Flandriam aufugit ad materteram suam ducissam Burgundiæ. nonnihil est. Sed prioribus periculis edoctus, ut lenibus et tempestivis uteretur remediis, nunciis benignis ita eum emollivit (ducissa etiam Margareta, tot in alchemia sua frustrationibus fatigata; ideoque a novis experimentis facta aliena; partim etiam nonnihil dulcorata, quod ejus nominis in confessione Perkini nulla facta fuerat mentio) ut comes placatus rediret, regique reconciliaretur.

Rex hac ratus

Principio anni sequentis, qui erat regis decimus. septimus, domina Catharina, Ferdinandi et Isabellæ, regis et reginæ Hispaniæ, filia quarta, Angliam appulit, apud portum Plimmouthi, secundo die Octobris; et decimo quarto Novembris insequentis, principi Arthuro nupsit; matrimonio in templo D. Pauli solenniter celebrato: princeps tunc annorum erat circiter quindecim, sponsa autem ejus circiter octodecim. Modus eam in Angliam recipiendi; modus ingressus ejus in Londinum; atque nuptiarum ipsarum celebritas, magna et vera cum magnificentia peracta sunt; sive sumptus spectetur, sive splendor, sive ordo. Præcipuus vir, qui universum apparatum curavit, erat Foxus epis copus; qui non solum prudens erat consiliarius in negotiis tam belli quam pacis, verum etiam bonus

præfectus operum, bonus itidem magister cæremoniarum; denique omnia erat, quæ competerent parti activæ, et pertinerent ad servitium aulæ, aut status, magni regis. Nuptiarum harum tractatus septem annorum opus erat; cujus partim causa erat ætas tenera principum, præsertim ipsius Arthuri. Sed vera causa suberat, quod hi duo reges, prudentissimi scilicet, et profundi judicii, stabant diu alter in fortunam alterius intuentes; satis gnari, tractatum ipsum interea opinionem ubique creare arctæ inter illos conjunctionis, et amicitiæ; quod ipsum utrinque utile erat rebus amborum regum, licet liberi adhuc manerent. Verum in fine, cum utriusque regis fortuna indies magis prospera et secura evaderet, atque cum, circumspectantes, nullam invenirent conditionem meliorem, tractatum matrimonii concluserunt.

Summa dotis (quæ in regem translata erat per viam renunciationis) fuit ducenta millia ducatorum. Quorum centum millia solvi debebant post decem dies a solennizatione matrimonii: altera vero centum millia, æquis portionibus, proximis duobus annis. Pars tamen poterat per jocalia, aut per vasa aurea et argentea, repræsentari; et ratio inita est, quo pacto juste et indifferenter æstimarentur. Reditus autem principissæ assignatus fuit tertia pars principatus Walliæ, et ducatus Cornubiæ, et comitatus Cestriæ, postea per metas separanda. Verum, si contigerit eam reginam Angliæ fore, indefinitus relinquebatur; ita tamen ne minor foret, quam ulla regina Angliæ antehac frueretur.

In spectaculis et triumphis nuptialibus, multa ex astronomia desumpta sunt. Sponsa enim per Hesperum adumbrata est, princeps autem per Arcturum: sed et vetus rex Alphonsus (qui inter reges maximus fuerat astrologus, atque simul ex progenitoribus principissæ) introductus est, ut fortunam nuptiarum prædiceret. Certe, quisquis is fuerit, qui istas nugas concinnaret, ultra pedantium sapuit. Sed pro certo ducas, Arthurum illum regem Britannum, ad fabulas usque celebrem, atque prosapiam principissæ Catharinæ, a familia Lancastrensi extractam, nullo modo oblivione præterita fuisse. Verum (ut videtur) non fausta res est, fortu

nam ex astris petere. Nam princeps iste juvenis (qui, eo tempore, in se trahebat, non solum spes et affectus patriæ suæ, verum etiam oculos et exspectationem exterorum) post paucos menses, ineunte Aprile, apud castrum de Ludlow obiit, quo missus erat, ut cum aula sua resideret, tanquam princeps Walliæ. Hujus principis, eo quod cito mortuus est, et quia in more patri erat liberos suos modice illustrare, exigua manet memoria. Illud tantum traditur, eum bonarum literarum studiosissimum fuisse et magnos in iis profectus fecisse, supra annos suos, et supra consuetudinem principum magnorum.

Dubitatio quædam temporibus sequentibus oborta est, cum divortium Henrici Octavi et dominæ Catharinæ tantas turbas in orbe concitaverat, utrum Arthurus carnaliter cognovisset Catharinam uxorem suam; quo ista pars, de cognitione carnali, casui insereretur. Verum autem est, Catharinam ipsam rem negasse; vel saltem advocatos illius et rei institisse, et ut firmamentum causæ non contemnendum omitti noluisse; etsi plenitudo potestatis papalis in dispensando quæstio fuisset primaria. Ista autem dubitatio per longum tempus duravit, respectu duarum reginarum, quæ successerunt, Mariæ et Elizabethæ; quarum legitimationes erant inter se incompatibiles, etsi successio ipsarum vigore actus parliamenti stabilita fuisset. Tempora autem, quæ Mariæ reginæ legitimationi favebant, credi volebant, nullam fuisse carnalem cognitionem. Non quod videri vellent absolutæ papæ potestati quicquam derogare, vel eo casu dispensandi; sed honoris tantum causa, atque ut casus magis esset favorabilis, et mollius laberetur. E contra, tempora, quæ legitimationi reginæ Elizabethæ favebant (quæ et longiora, et recentiora fuerunt) contrarium defendebant. Illud certe memoriæ est, intercessisse tempus semestre inter mortem principis Arthuri, et creationem Henrici in principem Walliæ; quod eo pertinere homines interpretabantur, quo spatium illud temporis in certo poneret, utrum Catharina ex Arthuro gravida facta fuisset. Quin et Catharina ipsa novam a papa bullam procurari fecit, ad matrimo

nium melius corroborandum, cum clausula illa, vel forsan cognitam, quæ in priore bulla comprehensa non erat. Datum etiam in evidentiis fuit, dum causa divortii tractaretur, scomma quoddam facetum; nimirum quod Arthurus mane, cum e lecto principissæ surrexisset, potum postulasset, præter consuetudinem suam; cumque generosus quidam e cubiculo suo, qui potum ei porrigeret, subrideret, remque notasset; princeps jocans ad eum dixisset, se in medio Hispaniæ, quæ calida esset regio, fuisse; iter autem suum sitibundum eum reddidisse; quodque si adolescens ille e tam calido climate venisset, potum avidius hausisset. Quinetiam princeps fuerat annorum circiter sexdecim cum mortuus est, et corpore sanus et robustus.

At

Februario sequente, Henricus dux Eboraci factus est princeps Walliæ, et comes Cestriæ et Flintæ; etenim ducatus Cornubiæ statuto ad eum devolutus est. rex, ingenio tenax, et non libenter reditus novos, si alibi nupsisset Henricus, assignaturus; sed præcipue propter affectum suum, quo et natura, et propter rationes politicas, Ferdinandum prosecutus est, affinitatis prioris continuandæ cupidus, a principe obtinuit (etsi non absque aliqua reluctatione, qualis ea ætate,, quæ duodecimum annum nondum complevit, esse poterat) ut cum principissa Catharina contraheretur: secreta Dei providentia ordinante, ut nuptiæ illæ magnorum eventuum et mutationum causa existerent. os

Eodem anno, celebratæ sunt nuptiæ Jacobi regis Scotiæ cum Margareta, filia Henrici primogenita: quæ per procuratorem contractæ sunt, et apud crucem divi Pauli publicatæ, vicesimo quinto Januarii, et hymnus Te Deum solenniter ibi cantatus est. Verum hoc certum est, lætitiam civium Londinensium, per sonitum campanarum, ignes exultationis, et hujusmodi plebis suffimenta, monstratam, majorem fuisse, quam quis exspectare in animum induxisset, cum tam gravia et recentia inter nationes odia exstitissent; præsertim Londini, quod tam longe fuerat a sensu periculorum et molestiarum ex bellis præcedentibus. Ideoque vere attribui poterat secreto augurio et inspirationi (quæsæ

penumero influit, non tantum in corda regum, verum etiam in pulsas et venas populorum) de felicitate, ex eo conjugio temporibus futuris secutura. Matrimonium hoc mense Augusti sequentis consummatum fuit apud Edenburgum. Rex filiam suam usque ad oppidum de Colliweston comitatus est; ibique eam curæ et famu, litio comitis Northumbria commisit; qui magno cum comitatu virorum et foeminarum nobilium eam in Scotiam, ad maritum suum, perduxit.

Hoc matrimonium, per tres fere annos, tractatum erat; a tempore scilicet, quo rex Scotia cum episcopo Foxo arcanum animi sui communicasset. Summa dotis, a rege Henrico data, fuit decem mille libravum. Reditus autem annui, a rege Scotia in sustentationem uxoris suæ assignati, fuerunt bis mille librarum, post mortem Jacobi; et mille librarum in præsenti. Qui reditus separandi erant ex præcipuis et certissimis reditibus. Traditur, cum de học matrimonio deliberaretur, regem concilio suo sanctiori negotium remisisse: quosdam vero ex concilio, usos consiliariorum libertate (rege tum præsente) supposuisse; si duo regis filii sine hæredibus masculis defuncti essent, regnum Angliæ ad lineam Scotiæ devolutum iri, quod monarchiæ Anglorum præjudicio esse possit. Cui objec tioni rex ipse, nihil moratus, respondit; id si contige rit, Scotiam accessionis loco Angliæ futuram, non Angliam Scotiæ: majus enim regnum minus ad se tracturum. Ideoque unionem istam tutiorem futuram, quam fuerat illa Franciæ. Hoc responsum regis instar oraculi habitum est; et silentium de ea re secutum.

Annus idem fatalis erat tam funeribus, quam muptiise idque æquali temperamento, Gaudia enim et festa nup. tiarum duarum compensata erant luctibus et funeribus principis Arthuri (de quo jam diximus) et regina Eliza bethæ, quæ ex puerperio mortua, est apud turrim, in fante non diu superstite, Mortuus est etiam eodem anno Reginaldus Brajus eques auratus, qui notatus est mas jorem habuisse apud regem consulendi libertatem,quam aliquis alius consiliarius: verum id genus libertatis erat, quod adulationem redderet magis sapidam. Attamen plus justo ex invidia participavit circa regis exactiones.