orationis aptarunt: et cum iis feliciffime ceffit imita. tio, qui verbis atque numeris funt non multum differentes, vim dicendi atque inventionis non affequuntur, fed plerumque declinant in peius, et proxima virtutibus vitia comprehendunt, fiuntque pro grandibus tumidí, preffis exiles, fortibus temerarii, laetis corrupti, compofitis exsultantes, fimplicibus negligentes. Ideoque qui horride atque incompofite quam libet frigidum illud et inane extulerunt, antiquis fe pares credunt: qui carent cultu atque fententiis, Atticis fcilicet: qui praecifis conclufionibus obfcuri, Salluftiun atque Thucydidem fuperant: triftes ac ieiuni Pollionem aemulantur: otiofi et fupini, fi quid inodo longius circumduxerunt, iurant, ita Ciceronein loquuturum fuifle. Noveram quosdam, qui fe pulchre expreffiffe genus illud coeleftis huius in dicendo viri fibi viderentur, fi in claufula pofuiffent: Effe videatur. Ergo primum eft, ut quod imitaturus eft quisque, intelligat, et quare bonum fit, fciat. Tum in fufcipiendo onere confulat fuas vires. Nam quaedam funt imitabilia, quibus aut infirinitas naturae non fufficiat, aut diverfitas repugnet. Nec cui tenue ingenium erit, fola velit fortia et abrupta: cui forte quidein, fed indomitum, amore fubtilitatis et vim fuam perdat, et elegantiam, quam cupit, non affequatur, Nihil eft enin tam indecens, quam cum mollia dura fiunt. Atque ego illi praeceptori, quem inftitueram in libro fecundo, tradidi non ea fola docenda effe, ad quae quemque difcipulorum natura compofitum videret. Nam is et adiuvare debet, quae in quoque eorum invenerit bona, et, quantum fieri poteft, adiicere quae defunt, et emendare quaedam et mutate. Rector enim eft alienorum ingeniorum atque formator. Dif ficilius eft naturam fuam fingere. Sed ne ille quidem doctor, quanquam omnia, quae recta funt, velit effe în fuis auditoribus quam pleniffima, in eo tamen, cui naturam obftare viderit, laborabit. Id quoque vitandum, (in quo magna pars erat) ne in oratione poetas nobis et historicos, in illorum operibus oratores aut declamatores imitandos putemus. Sua cuique propo fita lex, fuus cuique decor est. Nec comoedia in cothurnos affurgit, nec contra tragoedia focco ingreditur. Habet tamen omnis eloquentia aliquid commune. Id imitemur, quod commune eft. Etiam hoc folet incommodi accidere iis, qui se uni alicui generi dediderunt, ut fi afperitas his placuit alicuius, hanc etiam inleni ac remiffo cauffarum genere non exuant: fi tenuitas aut nuditas, in asperis gravibusque cauffis ponderi rerum parum refpondeant: cum fit diversa non caussarum modo inter ipfas conditio, fed in fingulis etiam cauffis partium; fintque alia leniter, alia afpere, alia concitate, alia remiffe, alia docendi, alia movendi gratia dicenda: quorum omnium diffimilis. atque diverfa inter fe ratio eft. Itaque ne hoc quidem fuaferim, uni se alicui proprie, quem per omnia fequatur, addicere. Longe perfectiffimus Graecorum Demofthenes, aliquid tamen aliquo in loco melius alii. Plurina ille, fed non qui maxime imitandus, etiam folus imitandus eft. Quid ergo? non eft fatis omnia fic dicere, quomodo Marcus Tullius dixit? Mihi quidem fatis ellet, fi omnia confequi poffem. Quid tamen nocet, vim Caefaris, afperitatem Coelii, diligentiam Pollionis, iudicium Calvi, quibusdam in locis assumere? Nam praeter id, quod prudentis eft, quod in quoque optimum eft, fi poffit, fuum facere: tum in tanta rei difficultate unun intuentes, vix aliqua pars fequitur. Ideoque cum totum exprimere, quem elegeris, pene fit homini inconceffum: plurium bona ponamus ante oculos, ut aliud ex alio haereat, et, quo quidque loco conveniat, aptemus. Lanitatio autein (nam (nam faepius idem dicam) non fit tantum in verbis. Hluc intendenda mens, quantum fuerit illis viris de coris in rebus atque perfonis, quod confilium, quae difpofitio, quam omnia etiam, quae delectationi vi. deantur data, ad victoriam fpectent: quid agatur prooemio, quae ratio et quam varia narrandi, quae vis probandi ac refellendi, quanta in affectibus omnis generis movendis fcientia, quamque laus ipfa popularis utilitatis gratia affumta, quae tum eft pulcherrimna, cum fequitur, non cum arceffitur. Haec fi perviderimus, tum vere imitabimur. Qui vero etiam propria his bona adiecerit, ut fuppleat, quae deerant, circumcidat, fi quid redundabit, is erit (quem quaerimus) perfectus orator: quem nunc confummari potissimum oportebat, cum tanto plura exempla bene dicendi fuperfint, quam illis, qui adhuc fummi funt, contigerunt. Nam erit haec quoque laus eorum, ut priores fuperaffe, pofteros docuiffe dicantur. Seneca. Seneca. oben, E. 33. Seine philosophische Schriften, vom Zorn, von der Fürschung, von der Gemüthsruhe, von der Lindigkeit, von der Wohlthätigkeit, und von der Kürze des Lebens, enthalten einen schägbaren Vorrath von scharfsinniger und praktischer Lebensphilosophie, ungeachtet des beständigen Hins blicks auf die Lehren des Stoicismus, und der durch die anhals tende Dauer ermüdenden Antithefen und beständigen Einschnitte der Schreibart. Diderot war wohl freilich ein zu enthusiastischer Verehrer dieses Philosophen; indeß wird man sich die Lesung dess selben gewiß noch weit lehrreicher und fruchtbarer machen können, wenn man seinen Kommentar damit verbindet, der auch ins Deutsche überseßt ist, und im Original den Titel hat: Essai fur les Regnes de Claude et de Neron, et fur les Moeurs et les Ecrits de Séneque, pour fervir d'Introduction à la lecture de ce Philofophe; à Londres, 1782. 2 Voll. 8. Ad imperfectos et mediocres, et male fanos, hic meus fermo pertinet, non ad sapientem, Huic non timide, nec pedetentim ambulandum eft. Tanta enim fiducia fui eft, ut obviam fortunae ire non dubitet, nec unquam loco illi ceffurus fit: nec habet ubi illain timeat: quia non mancipia tantum, poffeffionesque, et dignitatem, fed corpus quoque fuum, et oculos, et manum, et quidquid eft cariorem vitam facturum, feque ipfum inter precaria numerat, vivitque ut commodatus fibi, et repofcentibus fine triftitia redditurus. Nec ideo eft vilis fibi, quia fcit se suum non esse; sed omnia tam diligenter faciet, tam circumspecte, quam religiofus homo fanctusque folet tueri fidei commiffa. Quandocunque autem reddere iubebitur, non queretur cum fortuna: fed dicet: Gratias ago pro eo quod poffedi, Beisp.Samnil. 8.Bd. 1.Abth. น habui habuique. Magna quidem res tuas mercede colui; fed quia imperas, cedo gratus libensque. Si quid habere me tui volueris, etiam nunc fervabo: fi aliud placet, ego vero factum fignatumque argentum, domuin, fainiliamque mean reddo, reftituo. Appellaverit natura, quae prior nobis credidit, et huic dicemus, Recipe animum meliorem quam dedifti: non tergiversor, nec refugio. paratum habès a volente, quod non sentienti dedifti; aufer. Reverti unde veneris: quid grave eft? male vivet, quisquis nefciet bene mori. Huic itaque primum rei pretium detrahendum eft, et fpiritus inter vilia numerandus. Gladiatores (ait Cicero) invifos habemus, fi omni modo vitam impetrare cupiant: favemus, fi contentum eius prae fe ferunt. idem evenire nobis fcias; faepe eniin cauffa moriendi eft, timide mori. Fortuna illa, quae ludos fibi facit, Quo, inquit, te refervem, niatum et trepiduin animal? eo magis convulneraberis et confodieris, quia nefcis praebere iugulum. At tu et vives diutius, et morieris expeditius, qui ferrum non fubducta cervice, nec manibus oppofitis, fed animofe recipis. Qui mortem timebit, nihil unquam pro homine vivo faciet, at qui fcit, hoc fibi cum conciperetur, ftatim condictum, vivet ad formulam; et fimul illud quoque eodem animi robore praeftabit, ne quid ex his, quae eveniunt, fubituum fit. Quidquid enim fieri poteft, quafi futurum profpiciendo, malorum omnium impetus molliet. qui ad praeparatos exfpectantesque nihil afferunt novi: fecuris et beata tantum fpectantibus, graves eveniunt. Morbus enim, captivitas, ruina, ignis, nihil horum repentinum eft. Sciebam in quam tumultuofum me contubernium natura claufiffet. totiens in vicinia mea conclamatum eft, totiens praeter limen immaturas exfequias fax cereusque praeceffit: faepe altius ruentis aedificii fragor fonuit: multos ex his, quos forum, A curia |