Imágenes de páginas
PDF
EPUB

εὐθύνας πεπαῖχθαι.

Πλέον δέ τέτων παρορμητικόν, å προστ

τιθείης, πῶς ἂν ἐμὲ ταῦτα γράψαντος ὁ μετ' ἐμὲ πᾶς ακέσειεν αιών; Εἰ δέ τις αυτόθεν φοβοῖτο μή τῇ ἰδικ βία καὶ χρόνο φθέγξαιτό τι υπερήμερον, ἀνάγκη καὶ τὰ συλλαμ βανόμενα ὑπὸ τῆς τέτε ψυχῆς, ἀτελῆ καὶ τυφλὰ ὥσπερ ἀμβλᾶσθαι, πρὸς τὸν τῆς ὑπεροφημίας ὅλως μὴ τελεσφορώμενο χρόνον.

υπο

[blocks in formation]

298

II.

Lateinische Schriftsteller.

Quintilian. *)

M. Fabius Quintilianus, aus Kalagureis (Kalaharra) in Granien gebürtig, lebte in der zweiten Hälfte des ersten, und noch zu Anfange des zweiten Jahrhunderts, und lehrte zu Rom mit großem Ruhme, öffentlich besoldet, die Redekunft. Seine zwölf Bücher de Inftitutione Oratoria find ein theoretisches Werk vom ersten Range, und Bayle sagt mit Recht, daß Geschmack und Literatur ungemein würden verloren haben, wenn wir dieses Werk nicht mehr befäßen. Seine Abficht war, den Redner und den prosaischen Schriftsteller überhaupt zur höchsten Stufe der Vollkommenheit zu leiten. Mit Vorzeichnung des Weges, den man gleich bei der frühesten Erziehung in dieser Absicht einschlagen muß, macht er in dieser Absicht den Anfang feines Unterrichts: entwickelt sodann die ersten Begriffe der Redekunft, und lehrt die dazu erforderlichen Vorkenntnisse. Hierauf ertheilt er Vorschrifs ten über die Erfindung und geschickte Bertheilung des Inhalts, über Vortrag, Gedächtniß und Aussprache. Zulezt schildert er das Bild eines vollkommenen Redners, und giebt zur Ausübung seiner Kunst, besonders in gerichtlichen Fällen, nåhere Anleitung. Alle diese Vorschriften wurden von ihm nicht trocken, sondern lebhaft und mit Geschmack, vorgetragen; und er führt seinen Lehrling zugleich, besonders im zehnten Buche, auf die nachahmungswürdigken, griechischen und römischen, Mußter der beften Dichter und Profaiften. Durchgängig ist seine Lehrart klar, fafs lich und angenehm; fie verbindet Bestimmtheit und Gründlichkeit mit Wärme und Intereffe. Manches von seinem Unterrichte bes zieht sich freilich zunächst auf römische Beredsamkeit und Schreibs art; indeß bleibt derselbe noch immer für Jeden, der früh Ges schmack

*) Aus den hieher gehörigen Schriften des Cicero gebe ich keine Proben, weil sie in Jedermanns Hånden find.

fchmack und Styl zweckmäßig auszubilden wünscht, ungemein brauchbar und lehrreich. Rollin hob die jezt noch gemeinnüßigen Theile dieses Werks in seinem Auszuge aus; er verfuhr aber das bei nicht immer so zweckmäßig, daß man des Weggelaffenen ents behren könnte, und nicht besser führe, wenn man das Ganze unverkürzt und im Zusammenhange lieft. Folgende Stelle betrifft Die Nachahmung bewährter Schriftsteller.

L. X. c. 2.

E

[ocr errors]

fectione dignis auctoribus et verborum fumenda copia eft, et varietas figurarum, et componendi ratio: tum ad exemplum virtutum omnium mens dirigenda.' Neque enim dubitari poteft, quin artis pars magna contineatur imitatione. Nam ut invenire primum fuit, éftque praecipuum; fic ea, quae bene inventa funt, utile fequi. Atque omnis vitae ratio fic conftat, ut, quae probamus in aliis, facere ipfi velimus. Sic litefarum ductus, ut fcribendi fiat ufus, pueri fequuntur: fic mufici vocem docentium, pictores opera priorum, ruftici probatam experimento culturam in exemplum' intuentur. Omnis denique difciplinae initia ad propofitum fibi praefcriptum formari videmus. Et hercle' neceffe eft, aut fimiles aut diffimiles bonis fimus. Similem raro natura praeftat, frequenter imitatio. Sed hoc ipfum, quod tanto faciliorem nobis rationem rerum omnium facit, quam fuit iis, qui nihil, quod' fequerentur, habuerunt, nifi caute et cum iudicio apprehenditur, nocet. Ante omnia igitur imitatio per fe ipfa non fufficit, vel quia pigri eft ingenii, contentum effe iis, quae funt ab aliis inventa. Quid enim futurum erat temporibus illis, quae fine exemplo fuerunt, fi homines nihil, nifi quod iam cognoviffent,' faciendum fibi aut cogitandum putaffent? Neinpe

nihil fuiffet inventum. Cur igitur nefas eft, reperiri aliquid a nobis, quod ante non fuerit? An illi rudes fola mentis natura ducti funt in hoc, ut tam multa generarent, nos ad quaerendum non eo ipfo conciteinur, quod certe fcimus, inveniffe eos, qui quaefierunt? Et cum illi, qui nullum cuiusquam rei habuerunt magiftruin, plurima in posteros tradiderint, nobis ufus aliarum rerum ad eruendas alias non proderit, fed nihil habebimus, nifi beneficii alieni? Quemadmodum quidam pictores in id folum ftudent, ut defcribere tabulas menfuris ac lineis fciant. Turpe etiam illud eft, contentum effe id confequi, quod imiteris. Nam rurfus quid erat futurum, fi nemo plus effeciffet eo, quein fequebatur? Nihil in poetis fupra Livium Andronicum, nihil in historiis fupra Pontificum Annales haberemus; ratibus adhuc navigaremus; non esset pictura, nifi quae lineas modo extremas umbrae, quam corpora in fole feciffent, circumfcriberet. Ac fi omnia percenfeas, nulla fit ars, qualis inventa eft, nec intra initium ftetit: nifi forte noftra potiffimum tempora damnamus huius infelicitatis, ut nunc demum nihil crefcat. Nihil enim crefcit fola imitatione. Quod fi prioribus adiicere fas non eft, quomodo fperare possumus illum oratorem perfectum? cum in iis, quos maximos adhuc novimus, nemo fit inventus, in quo nihil aut defideretur, aut reprehendatur. Sed etiam qui fumma non appetunt, contendere potius, quam fequi debent.

Nam qui agit, ut prior fit, forfitan etiam, fi non tranfierit, aequabit. Eum vero nemo poteft aequare, cuius veftigiis fibi utique infiftendum putat, Necelle eft enim, femper fit pofterior, qui fequitur. Adde quod plerunque facilius eft plus facere, quam idem. Tantam enim difficultatem habet fimilitudo, ut ne ipfa quidem natura in hoc ita evaluerit, ut non res, quae fimillimae videantur, difcrimine ali

quo

[ocr errors]

quo difcernantur. Adde quod quidquid alteri fimile eft, neceffe eft, minus fit eo, quod imitatur, ut umbra corpore, et imago facie, et actus hiftrionum, veris affectibus. Quod in orationibus quoque evenit. Namque iis, quae in exemplum affumimus, fubeft natura, et vera vis: contra omnis imitatio ficta eft, et ad alienum propofitum accommodatur. Quo fit, ut minus fanguinis ac virium declamationes habeant, quam orationes; quod in illis vera, in his fimulata materia est. Adde quod ea, quae in oratore maxima funt, imitabilia non funt, ingenium, inventio, vis, facilitas, et quidquid arte non traditur. Ideoque plerique, cum verba quaedam ex orationibus excerpferunt, aut aliquos compofitionis certos pedes, mire a fe, quae lege-, runt, effingi arbitrantur: cum et verba intercidant invalefcantque temporibus, ut quorum certiffima fit regula in confuetudine, eaque non fua natura fint bona aut mala, (nam per fe foni tantum funt) fed prout opportune proprieque, aut fecus, collocata funt: et compofitio cum rebus accommodata fit, tum ipfa varietate gratiffima. Quapropter exactiffimo iudicio circa hanc partem ftudiorum examinanda funt omnia. Primum, quos imitemur. Nam funt plurimi,, qui fimilitudinem peffimi cuiusque et corruptiffimi concupierint. Deinde, in ipfis quos elegerimus, quid fit, ad quod efficiendum nos comparemus. Namn in magnis quo-, que auctoribus incidunt aliqua vitiofa, et a doctis inter ipfos etiam mutuo reprehenfa. Atque utinam tam bona imitantes dicerent melius, quam mala, peius dicunt! Nec vero faltem iis, quibus ad evitanda vitia iudicii fatis fuit, fufficiat imaginem virtutis ef fingere; et solam, ut fic dixerim, cutem, vel potius, illas Epicuri figuras, quas e fummis corporibus dicit, effluere. Hoc autem iis accidit, qui non introspectis penitus virtutibus, ad primum le velut adfpectum,

ora

« AnteriorContinuar »