. اد Ναί. Ἔσιν εν ὅτις βέλεται βλάπτεθαι μᾶλλον ἢ ὠφελάθαι 3 Οὐ πάνυ. Οὐδεὶς ἄρα βέλεται ἐν πονηροῖς οἰκῶν μᾶλλον ἢ ἐν χρηςοῖς. Οντως... Οὐδεὶς ἄρα φθονᾷ τῶν ἀγαθῶν ἀνδρῶν ἄλλῳ, ὥσε ἀγαθὸν καὶ ὅμοιον ἑαυτῷ ποιῆσαι. Ούκεν φαίνετα γε δὴ ἐκ τῶ λόγε. Ακήκοας εν ὅτι Θεμιςοκλᾶ Κλεόφαντος οἷος ἐγένετο; Ακήκοα. Οὐκῶν δῆλον ὅτι ἐδὲ τῷ ὑιᾶ ἐφθόνει ὡς βελτίσω γενέθαι ὁ Θεμιςοκλῆς· ὅς γε ἄλλῳ ἐδενὶ, εἴπερ ἦν ἀγαθός· ἦν δὲ, ὡς φαμέν. Ναί. Οἶθα ἦν, ὅτι Θεμισοκλῆς. τὸν ὑιὸν ἱππέα μὲν ἐδιδάξατο σοφὸν εἶναι καὶ ἀγαθόν· ἐπέβαινε γῆν ἐπὶ τὸν ἵππον ὀρθὸς ἑσηκώς, καὶ ἠκόντιζεν ἀπὸ τῶν ἵππων ὀρθὸς, καὶ ἄλλα πολλὰ καὶ θαυμάσια εἰργάζεται καὶ ἄλλο πολλὰ ἐδίδαξε καὶ ἐποίησε σοφὸν, ὅσα διδασκάλων ἀγαθῶν εἴχετο· ἦ ταῦτα ἐκ ακήκοας τῶν πρεσβυτέρων; Ακήκοα. Οὐκ ἄρα τὴν φύσιν γέ τις τῇ ὑικ αὐτῷ αἰτιάσαιτ ̓ ἂν κακὴν εἶναι. Οὐκ ἂν ἦν δικαίως γε ἐξ ὧν σὺ λέγεις. Τὸ δὴ ὡς Κλεόφαντος, ὁ Θεμισοκλέος υιός, ἀνὴρ ἀγαθὸς καὶ σοφὸς ἐγένετο, ἅπερ ὁ πατὴρ αὐτῇ ἦν σοφὸς, ἤδη τέτο ήκεσας ἢ νεωτέρε, ἢ πρεσβυτέρα; Οὐκ ήκεσα. Αρ ̓ ἔν ταῦτα μὲν οιόμεθα βέλεθαι αὐτὸν τὸν ἑαυτῶ υιόν παιδεῦσαι· ἣν δὲ αὐτὸς σοφίαν ἦν σοφός, μηδὲν βελτ τίω αὐτὸν ποιῆσαι τῶν γειτόνων μηδενὸς, εἴπερ διδακτὸν ἦν ἡ ἀρετή, Οὔκεν εἰκός γε. Ουτος μὲν δή σοι τοιἔτος διδάσκαλος ἀρετῆς, ὃν ὑπᾶπες, ἄλλον δὲ δὴ σκεψώμεθα Αρισείδην, ὃς ἔθρεψε μὲν τὸν Διε σίμαχον, ἐπαίδευσε δὲ κάλλισα Αθηναίων, ὅσα διδασκάλων είχετο, ἄνδρα δὲ ἐδενὸς βελτίω ἐποίησε. τότον γὰρ καὶ σὺ καὶ ἐγὼ εἶδο μεν, καὶ ξυνεγενόμεθα. Ναί. Οἶθα ἔν, ὅτι Περικλῆς αὖ ἔθρεψε Πάραλον καὶ Ξάνθιππον ὧν καὶ σὺ μοὶ δοκᾶς τὰ ἑτέρα ἐραφῆς ων او και και τέτες μέντοι, ὡς καὶ σὲ οἶπα, ἱππέας μὲν ἐδίδαξεν ἐδε νὸς χώρες Αθηναίων· καὶ μεσικὴν καὶ τὴν ἄλλην ἀγωνίαν, καὶ τἄλλα ἐπαίδευσεν, ὅσα τέχνη διδάσκονται, ἐδενὸς χείρας άγα. θὲς δὲ ἄρα ἄνδρας ἐκ ἐβέλετο ποιῆσαι; Ἀλλ ̓ ἴσως ἂν ἐγένοντο, ὦ Σώκρατες, εἰ μὴ νέοι ὄντες ἐτελεύτησαν. Σὺ μὲν εἰκότως βοηθεῖς τοῖς παιδικοῖς· Περικλῆς δὲ ἐκείνες, εἴπερ διδακτὸν ἦν ἡ ἀρετὴ, καὶ οἷός τ ̓ ἦν ἀγαθὲς ποιῆσαι, πολὺ πρότερον ἂν τὴν αυτᾶ ἀρετὴν σοφὲς ἐποίησεν, ἢ μεσικὴν καὶ ἀγωνίαν. Ἀλλὰ μὴ ἐκ ᾗ διδακτόν· ἐπεὶ Θεκυδίδης αὖ δύο νιᾶς ἔθρεψε, Μελη σίαν καὶ Στέφανον ὑπὲρ ὧν σὺ ἐκ ἂν ἔχοις εἰπᾶν, ἅπερ ὑπὲρ τῶν ων συ Περικλέας ὑιῶν. τέτων γὰρ δὴ καὶ σὺ οἶπα τὸν γ ̓ ἕτερον μέχρι ψήρως βιᾶντα, τὸν δε ἕτερον πόῤῥω πάνυ. καὶ μὴν καὶ τέτων ὁ και τῆς ἐπαίδευσε τά τε ἄλλα εὖ, καὶ ἐπάλαισαν κάλλιςα Αθη ναίων. τὸν μὲν γὰρ Ξανθία ἔδωκε, τὸν δὲ Εὐδώρῳ· ὗτοι δὲ πε ἐδόκεν κάλλισα τῶν τότε παλαίειν. Ναί. Οὐκεν δῆλον ὅτι ὗτος ἐκ ἄν ποτε, οἱ μὲν ἔδει δαπανώμενον διδάσκειν, ταῦτα μὲν ἐδίδαξε τὰς παῖδας τῆς ἑαυτῇ· οἱ δ ̓ ἐδὲν ἔδει ἀναλώσαντα αγα θὲς ἄνδρας ποιῆσαι, τῖτο δὲ ἐκ ἂν ἐδίδαξεν, εἰ διδακτὸν ἦν; Εικός γε. ̓Αλλὰ γὰρ ἴσως ὁ Θεκυδίδης φαῦλος ἦν, καὶ ἐχι ἦσαν αὐτῷ πλῆσοι φίλοι Αθηναίων καὶ τῶν ξυμμάχων. καὶ οἰκίας ἦν μεγάλης, καὶ ἐδύνατο μέγα ἐν τῇ πόλει καὶ ἐν τοῖς ἄλλοις "Ελλησιν· ὡς εἴπερ ἦν τᾶτο διδακτὸν, ἐξευρεν ἂν ὅσις αὐτῷ ἔμελλε τὰς ὑιεῖς ἀγαθὸς ποιήσειν, ἢ τῶν ἐπιχορίων, ἢ τῶν ξένων, εἰ αὐτὸς μὴ ἐσχόλαζε, διὰ τὴν τῆς πόλεως ἐπιμέ λείαν· ἀλλὰ γὰρ, ὦ ἑταῖρε, μὴ ἐκ ᾗ διδακτὸν ἡ ἀρετή. Ούκ, ἴσως. Ἀλλὰ δή, εἰ μὴ διδακτὸν ἐσιν, ἄρα φύσει φύονται οἱ ร ἀγαθοί; ἀγαθοί; καὶ τέτο τῇδέ πη σκοπῶντες ἴσως ἂν ἕυροιμεν· φέρε γάρα εἰσὶν ἡμῖν φύσεις ἵππων ἀγαθῶν; Εἰσίν. Οὐκῶν εἰσὶ τινὲς ἄγω θρωποι τέχνην ἔχοντες, ᾗ τὰς τῶν ἵππων τῶν ἀγαθῶν φύσεις γιγνώσκεσι, καὶ κατὰ τὸ σῶμα πρὸς δρόμον, καὶ κατὰ τὴν ψυ χήν, οἵτινές τε θυμοειδεῖς καὶ ἄθυμοι; Ναί, Τις εν αυτη ε τέχνη; ἔςι τί ὄνομα αὐτῇ; Ἱππική. Οὐκᾶν καὶ περὶ τὲς κύνας · ὡσαύτως ἔτι τις τέχνη, ᾗ τὰς ἀγαθὰς καὶ τὰς κακὰς φύσεις τῶν κυνῶν διακρίνεσιν; Ἔσι. Τίς αυτή; Η κυνηγετική. Αλλά μὴν καὶ περὶ τὸ χρυσίον καὶ τὸ ἀργύριόν εἰσιν ἡμῖν δοκιμασα, οἵτινες ὁρῶντες κρίνεσι τό τε βέλτιον, καὶ τὸ χῶρον ; Εἰσι. Τίνας εν τέτες καλες; Αργυρογνώμονας. Καὶ μὴν οἱ παιδοτρί βαι γιγνώσκεσι, σκοπέμενοι τὰς φύσεις τὰς τῶν σωμάτων τῶν ἀνθρώπων, ὁποῖαί τε χρηςαὶ, καὶ ὁποῖαί μή, πρὸς ἑκάσες τῶν πόνων, καὶ τῶν πρεσβυτέρων καὶ νέων ὅσα μέλλει τῶν σωμάτων ἄξια λόγε ἔσεθαι, καὶ ἐν οἷς ἐσὶν ἐλπὶς πολλὴ τὰ ἔργα, ὅσα σώματος ἔχεται, εὖ απεργάσαθαι. Ἔσι ταῦτα. Πότερον ἐν σπεδαιότερόν ἐσι τας πόλεσιν ἵπποι καὶ κύνες ἀγαθοὶ, καὶ ταλα τὰ τοιαῦτα, ἢ ἄνδρες αγαθοί; Άνδρες αγαθοί. Τί έν; οἴει ἂν, εἴπερ ἦσαν φύσεις ἀγαθαὶ πρὸς ἀρετὴν ἀνθρώπων, ἐκ ἂν πάντα μεμηχανήσαι τις ἀνθρώπες, ὥσε διαγιγνώσκειν αὐτάς ; Εικός γε. Ἔχεις ἔν τινα εἰπᾶν τέχνην, ἥτις ἐςὶν ἐπὶ ταῖς φύσ σεσι ταῖς τῶν ἀνδρῶν τῶν ἀγαθῶν ἀποδεδειγμένη, ὥςε δύναθαι αὐτὰς κρίνειν; Οὐκ ἔχω. Καὶ μὴν δὴ πλείσε ἂν ἦν ἀξία, καὶ οἱ ἔχοντες αὐτήν. ὗτοι γὰρ ἂν ἡμῖν ἀπέφαινον τῶν νέων τις μέλλοντας ἀγαθὲς ἔσεθαι ἔτι παῖδας ὄντας. ὃς ἂν ἡμᾶς παραλαβόντες ἐφυλάττομεν ἐν ἀκροπόλει δημοσία, ὥσπερ τὸ ἀργύ ως ως ριου, βιον, καὶ μᾶλλον τι, ἵνα μή τι φλαῦρον ἡμῖν πάθοιεν, μήτε . " αν αν او ἐν μάχῃ, μήτε ἐν ἄλλῳ μηδενὶ κινδύνῳ· ἀλλ ̓ ἀπέκειντο τῇ πόλει σωτηρές τε καὶ εὐεργέται, ἐπειδή γε εἰς τὴν ἡλικίαν ἀφ' ποιντο. ἀλλὰ γὰρ κινδυνεύει ἔτε φύσει, ἔτε μαθήσει, ἡ ἀρετὴ τοῖς ἀνθρώποις παραγίγνεθαι. Πῶς ἂν ἂν, ὦ Σώκρατες, σοὶ δοκᾶσι γίγνεθαι, εἰ μήτε φύσει, μήτε μαθήσει γίγνονται; τίν ἄλλον τρόπον γίγνοιντ' ἂν οἱ ἀγαθοῖ; Οἶμαι μὲν ἐκ ἂν ὑφ δίως αὐτὸ δηλωθῆναι: τοπάζω μὲν δὴ θεῖόν τι μάλισα εἶναι τὰ στῆμα, καὶ γίγνεθαι τές ἀγαθὲς, ὥσπερ οἱ θεῖοι τῶν μάντεων καὶ χρησμολόγοι· ἔτοι γὰρ ἔτε φύσει τοιῖτοι γίγνονται, ἔτε τέχνῃ, ἀλλ ̓ ἐπιπνοία ἐκ τῶν θεῶν γιγνόμενοι τοικτοί εἰσιν* ὕτω δὲ καὶ οἱ ἄνδρες οἱ ἀγαθοὶ λέγεσι ταῖς πόλεσιν ἑκάτοτε τὰ ἀποβησόμενα καὶ τὰ μέλλοντα ἔσεθαι ἐκ θεῖ ἐπιπνοίας πολὺ μᾶλλον καὶ ἐναργέςερον, ἢ οἱ χρησμῳδοί· λέγεσι γὰρ τε καὶ οἱ γυναῖκες, ὅτι θεῖος ἀνὴς ὗτός ἐσι. καὶ Λακεδαιμόνιοι, ὅταν τινὰ μεγαλοπρεπῶς ἐπαινῶσι, θεῖον ἄνδρα φασὶν εἶναι· πολλαχε δὲ καὶ Ὅμηρος τῷ αὐτῷ τάτῳ καταχρῆται, καὶ οἱ ἄλλοι ποιηταί· καὶ ὅταν βέληται θεὸς εὖ πρᾶξαι πόλιν, ἄνδρας αγα θὲς ἐνεποίησεν· ὅταν δὲ μέλλῃ κακῶς πράξειν πόλις, ἐξεῖλε τὰς ἄνδρας τὰς ἀγαθὲς ἐκ ταύτης τὴς πόλεως ὁ θεός· ὅπως ἔγια ἔτε διδακτὸν εἶναι, ἔτε φύσει ἀρετὴ, ἀλλὰ θείας μοίρας αλλά παραγίγνεται κτωμένοις. κεν Verschiedene von seinen philosophischen und rhetorischen Schriften haben, wie bekannt, die dialogische, oder vielmehr die gemischte, hiftorisch, dialogische Form, indem sie nicht bloße dras matisirte Gespräche, sondern mit Erzählung der Veranlassung und Umstände der Unterredung durchwebt find, und zuweilen durch die Ausführlichkeit ihrer Erörterungen fast ganz dogmatisch werden. Die Sokratische Manier ist daher von der dialogischen Manier des Cicero völlig verschieden.,, Man lieft hier, wie Hr. Engel (über Handlung, Gespräch und Erzählung, in der N. Bibl. d. sch. W. B. XVI, S. 217.) sehr wahr bemerkt, man liest, statt des ime mer in Arbeit und Untersuchung begriffenen sokratischen Gesprächs, ganz ruhig ausgeführte Abhandlung, und sieht offerbar, daß sich Cicero schon vorher einen förmlichen Entwurf zu seinem Vortrage gemacht habe, den er nun Punkt får Punkt bald durch den Mund des Antonius, bald durch den Mund des Crassus, ausführt, ins dem die übrigen nur ziemlich elle Komplimente dazwischen werfen; ewige Bitten um Unterricht, oder ewige Lobsprüche, die gar nicht in dem launigen Geschmacke derer sind, welche Sokrates den Sos phiften macht" u. f. f. Bei dem allen verkennt dieser scharfsinnige Kunftrichter die Schönheiten nicht, welche diese Abs handlungen des Cicero, und besonders ihre Eingänge, durch die zufällige Form des Dialogs erhalten haben. Hier nur ein kleines Stack aus dem dritten Buche der so trefflichen und lehrreichen Ger spräche vom Redner; und die Bemerkung, daß der bekannte schågs bare Dialog eines Ungenannten, de cauffis corruptae eloquentiae, völlig in dieser Manier, aber zu sehr an einander hängend ist, um die Abreissung einer einzelnen Stelle gut zu vertragen. Freilich aber ist dieß auch mit den Ciceronischen Dialogen der Fall. BRVTVS, |