quam ad paucos redacta. Divitiæ enim vestræ sunt paucorum census. De utilitate jam attendite. At quem tandem aditum ad mentes et sensus vestros, non dicam impetrabimus (vos enim benevoli), sed struemus aut machinabimur, res siquidem difficilis? Quo fomite, qua accensione lumen vobis innatum excitabimus, idque a præstigiis luminis adventitii et infusi liberabimus? Quomodo, inquam, nos vobis dabimus, ut vos vobis reddamus? Infinita præjudicia facta sunt, opiniones hausta, receptæ, sparsæ. Theologi multa e philosophia ista sua fecerunt, et speculativam quandam ab utraque doctrina coagmentatam condiderunt. Viri civiles, qui ad existimationis suæ fructum pertinere putant ut docti habeantur, multa ubique ex eadem scriptis suis et orationibus inspergunt. Etiam voces, filii, et verba ex dictamine ejusdem philosophiæ, et secundum ejus præscripta et placita, apposite conficta sunt; adeo ut simul ac loqui didiceritis (felicem dicam an infelicem) hanc errorum Cabalam haurire et imbibere necesse fuerit. Neque hæc tantum consensu singulorum firmata, sed et institutis academiarum, collegiorum, ordinum, fere rerumpublicarum, veluti sancita est. Huic itaque jam subito renunciabitis? idne sumus vobis authores? Atqui ego, filii, hoc non postulo, neque hujusmodi philosophiæ vestræ fructus moror, aut eos vobis interdico, neque in solitudinem aliquam vos abripiam. Utimini philosophia quam habetis, disputationes vestras ex ejus uberibus alite, sermones ornate, graviores apud vulgus hominum hoc ipso nomine estote. Neque enim philosophia vera ad hæc multum utilis vobis erit: non præsto est, nec in transitu capitur, nec ex prænotionibus intellectui blanditur, non ad vulgi captum (nisi per utilitatem et opera) descendit. Servate itaque et illam alteram, et prout commodum vobis erit adhibete: atque aliter cum natura, aliter cum populo negotiamini. Nemo enim est qui plus multo quam alius quis intelligit, quin ad minus intelligentem tanquam personatus sit, ut se exuat, alteri det. Verum illud vos familiariter pro more nostro moneo, Habete Laidem dummodo a Laide non habeamini.3. Judicium sustinete; aliis vos date, non dedite; et vos melioribus servate. Atque vide

1 This sentence is underlined in the MS. and would probably have been omitted here.

In Gruter's copy it is introduced before

2 Compare De Int. Nat. Sententiæ, XII.: Privata Negotia personatus administret, rerum tamen provisus subvenerans.

Diog. Laërt. in Aristippo. - R. L. E.

mur minus quiddam vobis imponere', quod hæc quæ in manibus habetis usu vobis et honore manebunt; ideoque æquiore animo passuri estis, eadem de veritate et utilitate in dubium vocari. Verum etiamsi vos optime animati essetis, ut quæcunque hactenus didicistis aut credidistis, spretis opinionibus ac etiam rationibus vestris privatis, vel hoc ipso loco deposituri sitis, modo de veritate vobis constaret; attamen hac quoque ex parte hæremus; neque habemus fere quo nos vertamus, ut fidem vobis rei tam inopinatæ et novæ faciamus. Certe disputationis lex penitus sublata est, cum de principiis nobis vobiscum non conveniat. Etiam spes ejusdem præcisa est, quia de demonstrationibus quæ nunc in usu sunt dubitatio injecta est, atque accusatio suscepta. Atque hoc animorum statu veritas ipsa vobis non tuto committitur. Itaque intellectus vester præparandus antequam docendus, animi sanandi antequam exercendi sunt, area denique purganda antequam inædificanda: atque ad hunc finem hoc tempore convenistis. Qua igitur industria aut commoditate hoc negotium discutiemus aut agemus? Non desperandum. Inest profecto, filii, animæ humanæ, utcunque occupatæ et obsessæ, aliqua pars intellectus pura et veritatis hospita; estque ad eam aliqua molli clivo orbita deducens. Agite, filii, vos et ego viros doctos, si quid in hoc genere sumus, exuamus; et faciamus nos tanquam aliquos e plebe, et omissis rebus ipsis ex signis quibusdam externis conjecturas capiamus. Hæc enim saltem nobis cum hominibus communia sunt. Doctrina vestra, ut dictum est, fluxit a Græcis. Qualis natio? Nil mihi rei cum convitio est, filii; itaque quæ de ea dicta sunt ab aliis, nec repetam nec imitabor. Tantum dico eam nationem fuisse semper ingenio præproperam, more professoriam ; quæ duo sapientiæ et veritati sunt inimicissima. Nec præterire fas est verba sacerdotis Ægyptii, præsertim ad virum e Græcia excellentem prolata, ab authore etiam nobili e Græcia relata. Is sacerdos certe verus vates fuit, cum diceret, Vos Græci semper pueri. Annon bene divinatum est? Verissime certe, Græcos pueros æternos esse; idque non tantum in historia et rerum memoria, sed multo magis in rerum contemplatione. Quidni enim sit instar pueritia ea philosophia, quæ garrire et causari noverit, generare et procreare non possit? Disputationibus inepta operibus inanis? Mementote ergo (ut ait propheta) rupis ex qua excisi estis, et

'Atque respirare mihi nonnihil videmini, was the original reading of the MS.

de natione cujus authoritatem sequimini, quod Græca sit, interdum cogitate. Sequitur temporis nota, qua philosophia ista vestra nata est et prodiit. Etas erat, filii, cum illa condita fuit, fabulis vicina, historiæ egena, peregrinationibus et notitia orbis parum informata aut illustrata, quæque nec antiquitatis venerationem nec temporum recentium copiam habebat, sed utraque dignitate et prærogativa carebat. Etenim antiquis temporibus credere licet fuisse divinos viros, qui altiora quam pro hominum communi conditione saperent. Nostram autem ætatem fateri necesse est, præ illa de qua loquimur, (ut taceam ingeniorum et meditationum fructus et labores) etiam duorum fere mille annorum eventis et experientia, et duarum tertiarum orbis notitia auctam esse. Itaque videte quam anguste habitaverint vel potius conclusa fuerint illius ætatis ingenia, si rem vel per tempora vel per regiones computetis. Neque enim mille annorum historiam, quæ digna historiæ nomine sit, habebant; sed fabulas et somnia. Regionum vero tractuumque mundi quotam partem noverant? Cum omnes hyperboreos Scythas, omnes occidentales Celtas, indistincte appellarent; nil in Africa ultra citimam Æthiopiæ partem, nil in Asia ultra Gangem, multo minus novi orbis provincias, ne per auditum sane aut fama nossent; imo et plurima climata et zonas, quibus populi infiniti spirant et degunt, tanquam inhabitabiles ab illis pronuntiatæ sint: quinetiam peregrinationes Democriti, Platonis, Pythagoræ, non longinquæ profecto, sed potius suburbanæ, ut magnum aliquid celebrantur. Atque experientia, filii, ut aqua, quo largior est eo minus corrumpitur. Nostris autem temporibus (ut scitis) oceanus sinus laxavit, et novi orbes patuere, et veteris orbis extrema undique innotescunt, idque distincte ac proprie. Itaque ex ætatis et temporis natura, veluti ex nativitate et genitura philosophiæ vestræ, nil magni de ea Chaldæi prædixerint. De hominibus videamus. Qua in re optimo fato hoc fit (neque id artificio aliquo nostro cautum est, sed ipsa res hoc non solum patitur, verum etiam postulat), ut et illis honor servetur, et nos modestiam nostram tueri et retinere possimus, et tamen fidem liberare. Nos enim, filii, nec invidiæ nec jactantiæ nobis conscii sumus, nec de ingenii palma nec de placitorum regno contendimus; longe alia nostra ratio est et finis, hocque mox aperietur. Itaque antiquorum ingeniis, excellentiæ, facultati, nihil detrahimus; sed generi ipsi, viæ, instituto, authoritati, placitis, necessario derogamus. Immensum

enim est quantum scientiarum progressum deprimant; atque opinio copiæ inter maximas causas inopiæ reperitur. Atque duo sunt viri, filii, quorum placita ex libris eorum propriis haurire licet: Plato et Aristoteles: utinam illud et reliquorum nonnullis contigisset. Sed Aristoteles, Othomannorum more, regnare se non potuisse existimavit, nisi fratres trucidasset. Idque ei, non statim sane sed postea, ex voto nimis feliciter successit. De his itaque duobus pauca dicere instituimus. Xenophontem autem tertium non adjungimus, suavem scriptorem et virum excellentem. Verum cum illis qui philosophiam tanquam ingenii peregrinationem amœnam et jucundam, non tanquam provinciam laboriosam et solicitam, susceperunt, nobis non multum rei est. Itaque hos duos viros, Platonem et Aristotelem, si quis inter maxima mortalium ingenia non numeret, aut minus perspicit aut minus æquus est. Ingenia certe illorum capacia, acuta, sublimia. Sed tamen videndum primo, cujus generis philosophantium censeri possint. Invenio enim tria genera apud Græcos eorum qui philosophiæ cultores habiti sint. Primum erat sophistarum, qui per plurimas civitates instituta profectione, et per singulas mansitantes, adolescentes, recepta mercede, sapientia imbuere professi sunt; quales fuere Gorgias, Protagoras, Hippias, quos Plato ubique exagitat, et fere in comœdiæ morem deridendos propinat. Neque enim hi rhetores tantum erant, aut orationum conscriptores, sed universalem rerum notitiam sibi arrogabant. Secundum erat eorum qui majore fastu et opinione, locis certis et sedibus fixis, scholas aperiebant, atque placita et sectam condentes aut excipientes, auditores, sectatores, successores insuper habebant. Ex quo genere erant Plato, Aristoteles, Zeno, Epicurus. Nam Pythagoras etiam auditores traxit, et sectam constituit; sed traditionum potius quam disputationum plenam, et superstitioni quam philosophiæ propiorem. Tertium autem genus erant eorum, qui remoto strepitu et pompa professoria, serio veritatis inquisitioni et rerum contemplationi dediti, et (tanquam Endymion) solitarii et quasi sopiti, sibi philosophabantur; aut adhibitis paucis (quibus idem amor erat) in colloquiorum suavitatem, destinata perficiebant; neque Galatea more, cujus lusus in undis, disputationum procellis se oblectabant. Atque tales fuere Empedocles, Heraclitus, Democritus, Anaxagoras, Parmenides. Neque enim reperietis hos scholas aperuisse, sed tandem speculationes et inventa sua in scripta redegisse, et posteris transmisisse. Nunc autem

videtis certe, filii, quæ res agatur. Ego enim duo prima geners (utcunque se invicem abnegent et proscindant) tamen naturs rei ipsius connexa esse statuo. Itaque non hæsitabo apud vos dicere, me locum Platoni et Aristoteli tribuere inter Sophistas: sed tanquam ordinis emendati et reformati. Eandem enim rem prorsus video. Aberat fortasse loci mutatio et circumcursatio, et mercedis indignitas, et inepta ostentatio; atque lucet in illis certe quiddam solennius et nobilius; sed aderant schola, auditor, secta. Itaque genus ipsum profecto cernitis. Jam vero de viris ipsis aliquid separatim dicamus; institutum servantes, ut missis rebus ex signis conjiciamus. Itaque ab Aristotele exorsi, memoriam vestram, filii, testamur, si in physicis ejus et metaphysicis non sæpius dialecticæ quam naturæ voces audiatis. Quid enim solidi ab eo sperari possit, qui mundum tanquam e categoriis effecerit? qui negotium materiæ et vacui, et raritatis et densitatis, per distinctionem Actus et Potentiæ transegerit? qui animæ genus non multo melius quam ex vocibus secundæ intentionis tribuerit? Verum hæc ad res ipsas penetrant. Itaque ab hujusmodi sermone absistendum. Nam cum confutationem justam instituere immemoris plane sit, ita et opiniones tanti hominis per satyram perstringere superbum foret. Signa autem in illo non bona, quod ingenium incitatum et se proripiens, nec alienæ cogitationis nec propriæ fere patiens; quod quæstionum artifex, quod contradictionibus continuus, quod antiquitati infestus et insultans, quod quæsita obscuritas est; alia plurima, quæ omnia magisterium sapiunt, non inquisitionem veritatis. Quod si quis ad hæc: censuram rem proclivem fortasse esse; illud interim constare, post Aristotelis opera edita, pleraque antiquorum veluti deserta exolevisse; apud tempora autem quæ sequuta sunt, nil melius inventum esse; magnum itaque virum Aristotelem, qui utrumque tempus ad se traxerit; atque verisimile esse, philosophiam in eo ipso tanquam sedes fixas posuisse, ut nihil restet nisi ut conservetur et ornetur: -Ego, filii, cogitationem hanc esse existimo hominis vel imperiti, vel partibus infecti, vel desidis. Est enim (ut dicit scriptura) desidia quæ

3

The words nobis autem pro desperata habetur res, cum inquisitio veritatis transit in institutionem aut defensionem secta, which followed in the MS., have a line drawn through them.

2 Originally Signa autem illa non bona quod ubique inanes quæstiones subdit, dein solvit; Quod in causarum explicatione, præsertim earum quæ ad particulares operationes spectant, aut propria subtilitate attonitus hæret et ambigit, aut partem rei attingit et statim se abripit: Quod contradictionibus, &c.

3 Originally, et conditorem sectæ, non sanam et sinceram inquisitionem veritatis.